حق تلاوت قرآن چگونه محقق می‌شود؟ (صفحۀ 19 قرآن- نکتۀ 19)

سؤال: چه کسانی به کتاب آسمانی ایمان دارند؟ چه کسانی قرآن را به‌درستی باور دارند؟

خداوند در قرآن کریم به این سؤال پاسخ می‌دهد:

الَّذِینَ ءَاتَیْنَاهُمُ الْکِتَابَ یَتْلُونَهُ حَقَّ تِلَاوَتِهِ أُوْلَئکَ یُؤْمِنُونَ بِهِ»[1]

(کسانى که ما کتاب به ایشان دادیم [و] آن‌طور که باید آن را خواندند، ایشان‌اند که بدان ایمان دارند)

 

همان‌طور که مرحوم علامه طباطبایی در کتاب شریف المیزان فرموده است، احتمال دارد مراد از کتاب» در آیه قرآن باشد و معنی آیه این باشد که افرادی به قرآن ایمان میاورند که کتاب خود را حقیقتاً تلاوت می‌کنند»

 

و اما در مورد اینکه مراد از حق تلاوت چیست و حق تلاوت قرآن چگونه محقق می‌شود، روایت زیبایی از امام صادق علیه السّلام واردشده است. ایشان درباره آیه فوق فرمودند:

یُرَتِّلُونَ آیَاتِهِ وَ یَتَفَقَّهُونَ فِیهِ وَ یَعْمَلُونَ بِأَحْکَامِهِ وَ یَرْجُونَ وَعْدَهُ وَ یَخَافُونَ وَعِیدَهُ وَ یَعْتَبِرُونَ بِقِصَصِهِ وَ یَأْتَمِرُونَ بِأَوَامِرِهِ وَ یَتَنَاهَوْنَ عَنْ نَوَاهِیهِ

آیات قرآن را با دقّت و تأنى می‌خوانند و معانی آن را می‌فهمند و به احکامش عمل می‌کنند و به وعده‏اش امیدوار می‌باشند و از تهدیدش مى‏ترسند و از داستان‌هایش عبرت مى‏گیرند و فرمان‌هایش را اطاعت می‌کنند و از نواهیش پرهیز مى‏کنند.

مَا هُوَ وَ اللَّهِ حِفْظَ آیَاتِهِ وَ دَرْسَ حُرُوفِهِ وَ تِلَاوَةَ سُوَرِهِ وَ دَرْسَ أَعْشَارِهِ وَ أَخْمَاسِهِ حَفِظُوا حُرُوفَهُ وَ أَضَاعُوا حُدُودَهُ وَ إِنَّمَا تَدَبُّرُ آیَاتِهِ وَ الْعَمَلُ بِأَحْکَامِه‏[2]

سوگند به خدا قرآن براى این نیست که آن را حفظ کنند و حروفش را فرا بگیرند و اجزاء آن را بخوانند؛ (همانطورکه) حروف آن را نگاه داشتند و حدودش را تباه کردند. بلکه قرآن براى تدبر درآیات آن است.

 

بدین ترتیب طبق بیان نورانی امام صادق علیه‌السلام، حق تلاوت قرآن با چند امر ادا می‌شود:

1. یُرَتِّلُونَ آیَاتِهِ»: آیات قرآن را با دقّت و تأنى می‌خوانند

2. وَ یَتَفَقَّهُونَ فِیهِ»: معانی آن را می‌فهمند

3. وَ یَعْمَلُونَ بِأَحْکَامِهِ»: به احکامش عمل می‌کنند

4. یَرْجُونَ وَعْدَهُ»: به وعده‏اش امیدوار می‌باشند

5. وَ یَخَافُونَ وَعِیدَهُ»: از تهدیدش مى‏ترسند

6. وَ یَعْتَبِرُونَ بِقِصَصِهِ»: از داستان‌هایش عبرت مى‏گیرند

7. وَ یَأْتَمِرُونَ بِأَوَامِرِهِ»: فرمان‌هایش را اطاعت می‌کنند

8. وَ یَتَنَاهَوْنَ عَنْ نَوَاهِیهِ»: از نواهیش پرهیز مى‏کنند.